ច្បាប់នេះកំណត់អំពីវិធាន នីតិវិធី និងលក្ខខណ្ឌព្រមទាំងប្រមូលផ្ដុំនូវបទប្បញ្ញត្តិស្តីពី ពន្ធដារក្នុងគោលបំណងដើម្បីគ្រប់គ្រងការប្រមូលពន្ធអាករសម្រាប់ជាគុណ ប្រយោជន៍ដល់ថវិការដ្ឋ។
ច្បាប់នេះមានវិសាលភាពអនុវត្តលើការគ្រប់គ្រងការប្រមូលពន្ធអាករគ្រប់ប្រភេទ ដែលមានចែង ក្នុងច្បាប់នេះនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ផ្នែកទី១ ៖ បទប្បញ្ញត្តិទូទៅ
ពន្ធលើប្រាក់ចំណូល គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកជាប់ពន្ធដែលមានប្រាក់ចំណូលជាប់ ពន្ធទទួលបានក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធ។
ពន្ធលើប្រាក់ចំណូល អនុវត្តលើអ្នកជាប់ពន្ធ និវាសនជនចំពោះប្រាក់ចំណូលប្រភព កម្ពុជា និងប្រាក់ចំណូលប្រភពបរទេស និងអ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជនចំពោះប្រាក់ចំណូល ប្រភពកម្ពុជា។
វាក្យសព្ទសំខាន់ៗដែលប្រើក្នុងជំពូកនេះត្រូវបានកំណត់និយមន័យដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ អ្នកជាប់ពន្ធនិវាសនជនសំដៅដល់៖
ក ‐ រូបវន្តបុគ្គលដែលមាននិវាសនដ្ឋាន ឬមានកន្លែងស្នាក់នៅជាគោលដើម នៅ ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬដែលមានវត្តមាននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាលើសពី ១៨២(មួយរយប៉ែតសិបពីរ)ថ្ងៃនៅក្នុងរយៈពេល១២(ដប់ពីរ)ខែណាមួយ ដែលបានបញ្ចប់ ក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធចរន្ត។
ខ ‐ នីតិបុគ្គលឬក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិ ដែលត្រូវបានបង្កើត ឬត្រូវបានគ្រប់គ្រង នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬដែលមានកន្លែងប្រកបអាជីវកម្មជាគោលដើម នៅក្នុង ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
២ ‐ អ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជន សំដៅដល់បុគ្គលណាមួយ ដែលមិនមែនជាអ្នកជាប់ ពន្ធនិវាសនជនតាមកថាខណ្ឌទី១នៃមាត្រានេះ និងទទួលប្រាក់ចំណូលប្រភពកម្ពុជា។
៣ ‐ នីតិបុគ្គលសំដៅដល់សហគ្រាស ឬអង្គភាពនានា ដែលប្រកបអាជីវកម្ម ទោះបីជា បាន ឬមិនទាន់បានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការពីស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច របស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្តី។ ពាក្យនីតិបុគ្គលរួមបញ្ចូលផងដែរនូវ ស្ថាប័នរាជរដ្ឋាភិបាល អង្គការសាសនា អង្គការសប្បុ រសធម៌ អង្គការមិនស្វែងរកចំណេញ សមាគម គណបក្សនយោបាយ និងគ្រឹះស្ថាន អចិន្ត្រៃយ៍របស់បុគ្គលអនិវាសនជន ដែលតាំងនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ សម្រាប់ តែគោលដៅនៃការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ ស្តីពីពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ពាក្យនីតិបុគ្គលពុំរាប់ បញ្ចូលទេនូវក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិ ឬសហគ្រាសឯកបុគ្គល។
៤ ‐ គ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍សំដៅដល់ទីកន្លែងប្រកបអាជីវកម្មជាប់លាប់នៅព្រះរាជាណា ចក្រកម្ពុជា សាខារបស់ក្រុមហ៊ុនបរទេស ឬភ្នាក់ងារនិវាសនជនដែលនៅព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាដែលតាមរយៈនេះ បុគ្គលអនិវាសនជនប្រកបអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន។ ពាក្យគ្រឹះស្ថាន អចិន្ត្រៃយ៍ រួមបញ្ចូលផងដែរនូវបណ្តាញ ឬរូបភាពទំនាក់ទំនងផ្សេងទៀត ដែលតាមរយៈ នេះ បុគ្គលអនិវាសនជនធ្វើសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ បុគ្គលណា មួយអាចត្រូវបានចាត់ទុកជាគ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍របស់បុគ្គលអនិវាសនជន នៅព្រះរាជាណា ចក្រកម្ពុជា ក្នុងករណីបុគ្គលនោះមាននិងអនុវត្ត ជាប្រចាំនូវសិទ្ធិអំណាចក្នុងការចុះកិច្ច សន្យាក្នុងនាមបុគ្គលអនិវាសនជននោះ ឬបំពេញតួនាទីចម្បងក្នុងការសម្របសម្រួលដើម្បី ឈានដល់ការចុះកិច្ចសន្យា។ គ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍ត្រូវបានចាត់ទុកជា នីតិបុគ្គលនិវាសន ជនចំពោះតែប្រាក់ចំណូលប្រភពកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។
៥ ‐ ក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិសំដៅដល់សហគ្រាស ដែលបង្កើតឡើង ដោយកិច្ចសន្យា រវាងបុគ្គលពីរឬច្រើន ដែលដាក់រួមគ្នានូវទ្រព្យសម្បត្តិឬចំណេះដឹងឬសកម្មភាពរបស់បុគ្គល ទាំងនោះ ដើម្បីប្រកបអាជីវកម្ម ឬពាណិជ្ជកម្មរួមក្នុងគោលបំណងរកប្រាក់ចំណេញ។ ក្នុង និយមន័យនេះ ក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិរួមមាន ក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិទូទៅ និងក្រុមហ៊ុន សហកម្មសិទ្ធិមានកម្រិត។ លក្ខខណ្ឌដើម្បីទទួលបាននូវនីតិបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលិកលក្ខណៈ នៃក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិដូចមានកំណត់ក្នុងច្បាប់ស្តីពីសហគ្រាសពាណិជ្ជកម្មនិងច្បាប់ដទៃ ជាធរមានមិនត្រូវបានយកមកអនុវត្ត សម្រាប់គោលបំណងប្រមូលពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ឡើយ។ ក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិ មិនរាប់បញ្ចូលទេនូវក្រុមហ៊ុនមូលធនគ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍ ឬសហគ្រាសឯកបុគ្គល។
៦ ‐ សហគ្រាសឯកបុគ្គល សំដៅដល់សហគ្រាសដែលបានបង្កើតឡើង ដោយរូបវន្ត បុគ្គលតែម្នាក់ ហើយទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ម្ចាស់សហគ្រាសឯកបុគ្គល ជាដើមទុនរបស់សហ គ្រាសឯកបុគ្គល។ ក្នុងនិយមន័យនេះប្ដី ប្រពន្ធ និងកូនក្នុងបន្ទុកត្រូវចាត់ទុកថាជារូបវន្ត បុគ្គលតែម្នាក់។
៧ ‐ អាជីវកម្មសំដៅដល់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ដូចមានចែងក្នុងកថាខណ្ឌទី៩ នៃមាត្រា ១៩០នៃច្បាប់នេះ របស់បុគ្គលដែលផលិតនិងលក់ទំនិញ ផ្គត់ផ្គង់សេវា ភតិសន្យា ជួល ឬលក់ទ្រព្យសម្បត្តិ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀត រួមទាំងសកម្មភាពរបស់ស្ថាប័ន ឬអង្គការនានា ដូចមានចែងក្នុងកថាខណ្ឌទី៣នៃមាត្រានេះ។
៨ ‐ ភាគលាភ សំដៅដល់ ចំណែកជាសាច់ប្រាក់ ឬជាទ្រព្យ ដែលនីតិបុគ្គលបានចែក ឱ្យអ្នកចូលហ៊ុនទៅតាមកម្រិត នៃភាគកម្មរបស់ខ្លួននៅក្នុងដើមទុនផ្ទាល់របស់នីតិបុគ្គល លើកលែងតែការបែងចែកមូលធននានាក្នុងពេលជម្រះបញ្ជីរំលាយក្រុមហ៊ុនទាំងស្រុង។ ចំ ណែកណាមួយដែលចាត់ទុកថាជាភាគលាភ ឬមិនមែនជាភាគលាភត្រូវផ្អែកតាមលក្ខខណ្ឌ ខាងលើនេះ ដោយពុំគិតថានីតិបុគ្គលមានឬគ្មានប្រាក់ចំណូលសុទ្ធក្នុងឆ្នាំចរន្តឬពីឆ្នាំមុនៗ ឡើយ។
៩ ‐ អ្នកចូលហ៊ុន សំដៅដល់បុគ្គល ដែលមានចំណែកភាគកម្មនៅក្នុងដើមទុនផ្ទាល់ របស់នីតិបុគ្គល។ សម្រាប់គោលដៅនៃពន្ធលើប្រាក់ចំណូលនីតិបុគ្គលណាមួយទោះបី មិន មែនជាក្រុមហ៊ុនមូលធនក្តី ត្រូវចាត់ទុកដូចជាក្រុមហ៊ុនមូលធន ហើយបុគ្គលដែលមាន ចំណែកភាគកម្មនៅក្នុងដើមទុនផ្ទាល់របស់ នីតិបុគ្គល ឬ ក៏បុគ្គលអាចបានទទួលប្រាក់ ចំណូលក្នុងឋានៈជាអ្នកបានចូលរួមក្នុងនីតិបុគ្គលនោះ ត្រូវចាត់ទុកថាជាអ្នកចូលហ៊ុនរបស់ នីតិបុគ្គលដែរ។
១០ ‐ បុគ្គលទាក់ទិន សំដៅដល់៖
ក ‐ សមាជិកណាម្នាក់ក្នុងរង្វង់ញាតិអ្នកជាប់ពន្ធ។
ខ ‐ សហគ្រាសដែលគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ឬដោយប្រយោលលើអ្នកជាប់ពន្ធ ឬ សហគ្រាសត្រូវបានអ្នកជាប់ពន្ធគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ឬដោយប្រយោល ឬ ក៏សហគ្រាស នោះនិងអ្នកជាប់ពន្ធស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរួមគ្នាឬទំនាក់ទំនងរវាងគ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍ និង អ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជន។ ពាក្យ គ្រប់គ្រង មានន័យថាមានកម្មសិទ្ធិចាប់ពី២០(ម្ភៃ ) ភាគរយឡើងទៅលើ តម្លៃ ឬសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៃភាគកម្ម នៅក្នុងដើមទុនផ្ទាល់ របស់សហ គ្រាស។ ដើម្បីកំណត់ទំហំនៃការគ្រប់គ្រងរបស់អ្នកជាប់ពន្ធ ជារូបវន្តបុគ្គលណាម្នាក់ត្រូវគិត បញ្ចូលទាំងអស់នូវកម្មសិទ្ធិលើភាគកម្មនៅក្នុងដើមទុនផ្ទាល់របស់រូបវន្តបុគ្គលនោះ និងកម្ម សិទ្ធិផ្ទាល់ ឬប្រយោលរបស់សហព័ទ្ធអ្នកជាប់ពន្ធ។ ដោយមិនគិតពីលក្ខខណ្ឌខាងលើនេះ រដ្ឋបាលសារពើពន្ធ អាចវិនិច្ឆ័យលើការគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលទៅតាម ករណីជាក់ស្ដែងនីមួយៗ ដើម្បីកំណត់ថាមានឬគ្មានការគ្រប់គ្រង។
១១ ‐ គម្រោង វិនិយោគមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ សំដៅដល់គម្រោងវិនិយោគ ដែលទទួល បានវិញ្ញាបនបត្រចុះបញ្ជីពីក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឬអនុគណៈកម្មាធិការ វិនិយោគរាជធានី ខេត្ត។
១២ ‐ សម្ព័ន្ធអាជីវកម្ម សំដៅដល់សកម្មភាពអាជីវកម្មរួមគ្នា រវាងអ្នកជាប់ពន្ធនិវាសន ជន និងអ្នកជាប់ពន្ធនិវាសនជន ឬអ្នកជាប់ពន្ធនិវាសនជននិងអ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជន ឬ អ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជន និងអ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជនចាប់ពីពីរឡើងទៅដោយមិនបង្កើត ជានីតិបុគ្គលដាច់ដោយឡែក។
១៣ ‐ ធនាគារ សំដៅដល់អង្គភាពណាមួយ ដែលអនុវត្តជាប្រក្រតីនូវប្រតិបត្តិការណា មួយក្នុងចំណោមប្រតិបត្តិការដូចខាងក្រោម៖
ក ‐ ការផ្តល់ឥណទានគ្រប់ប្រភេទ ចំពោះសាធារណជន ដោយមានកម្រៃរាប់ បញ្ចូលទាំងឥណទានភតិសន្យាហិរញ្ញវត្ថុ។
ខ ‐ ការទទួលប្រាក់បញ្ញើមិនមានមុខសញ្ញាប្រើពីសាធារណជន។
គ ‐ ប្រព្រឹត្តិកម្មនិងការដាក់ឱ្យអតិថិជនប្រើប្រាស់នូវមធ្យោបាយទូទាត់ជា រូបិយវត្ថុ ឬជារូបិយបណ្ណ ។
១៤ ‐ ប្រាក់ចំណូលដុលសំដៅដល់ប្រាក់ចំណូលដែលបានមកពីប្រតិបត្តិការអាជីវកម្ម គ្រប់ប្រភេទរួមទាំងចំណូលបន្ទាប់បន្សំ និងចំណូលផ្សេងៗដែលមិនទាន់កាត់កងចំណាយ។
១៥ ‐ ប្រាក់ចំណូលសុទ្ធ សំដៅដល់លទ្ធផលបានមកពីការយកប្រាក់ចំណូលដុលកាត់ កងនូវចំណាយនានាដែលអនុញ្ញាតដោយច្បាប់នេះ។
របបកំណត់ពន្ធនិងវិធានគណនេយ្យត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ របបកំណត់ពន្ធនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជារបបស្វ័យប្រកាស ដែលតម្រូវឱ្យអ្នក ជាប់ពន្ធធ្វើការគណនាប្រាក់ពន្ធ និងដាក់លិខិតប្រកាសបង់ប្រាក់ពន្ធដោយខ្លួនឯង។ អ្នក ជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាសត្រូវបានចែកជា៣(បី)ប្រភេទគឺអ្នកជាប់ពន្ធតូច អ្នកជាប់ពន្ធ មធ្យម និងអ្នកជាប់ពន្ធធំ។
២ ‐ វិធានគណនេយ្យសម្រាប់អ្នកជាប់ពន្ធ ដូចមានចែងក្នុងកថាខណ្ឌទី១ នៃមាត្រា នេះ ត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
ក ‐ អ្នកជាប់ពន្ធតូចត្រូវប្រើវិធានគណនេយ្យសាមញ្ញ។
ខ ‐ អ្នកជាប់ពន្ធមធ្យម និងអ្នកជាប់ពន្ធធំ ត្រូវប្រើវិធានគណនេយ្យតាមស្តង់ដា របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិនៃកម្ពុជា។ ប្រាក់ចំណូលត្រូវគិតបញ្ចូលនៅក្នុងឆ្នាំ ដែលចំ- ណូលនោះបានកើតឡើង ទោះបីជាប្រាក់ចំណូលនោះបានទូទាត់ឬមិនទាន់ទូទាត់ក្តី។ ការ កាត់កងចំណាយណាមួយអាចធ្វើទៅបានលុះណា តែហេតុការណ៍បញ្ជាក់នូវបន្ទុករបស់អ្នក ជាប់ពន្ធបានកើតឡើង លទ្ធផលនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដែលជាប់ទាក់ទិនដល់ខ្ទង់ចំណាយ នោះបានកើតឡើង និងចំនួនទឹកប្រាក់ ដែលជាបន្ទុករបស់អ្នកជាប់ពន្ធអាចបង្ហាញ ច្បាស់ លាស់។
៣ ‐ របបកំណត់ពន្ធ និងវិធានគណនេយ្យត្រូវកំណត់ ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
ផ្នែកទី២ ៖ ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធនិងឆ្នាំជាប់ពន្ធ
ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ គឺជាប្រាក់ចំណូលសុទ្ធបានមកពីលទ្ធផលទាំងអស់នៃប្រតិ- បត្តិការអាជីវកម្មគ្រប់ប្រភេទ រួមបញ្ចូលទាំងចំណេញមូលធន ដែលសម្រេចបានក្នុងពេល ប្រកបអាជីវកម្ម ឬនៅពេលបញ្ចប់អាជីវកម្ម ការប្រាក់ ថ្លៃឈ្នួល សួយសារ និងសំណង ផ្សេងៗ ព្រមទាំងប្រាក់ចំណូលពីទ្រព្យសកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ឬទ្រព្យសកម្មវិនិយោគរាប់ទាំងអច- លនទ្រព្យ។
២ ‐ ចំពោះនីតិបុគ្គល ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ គឺជាលទ្ធផលដែលកើតចេញពីការធ្វើ និយ័តកម្មលើលទ្ធផលគណនេយ្យក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធ ស្របតាមបទប្បញ្ញត្តិ ដែលមានចែងក្នុង មាត្រាទាំងឡាយនៃជំពូកនេះ។
៣ ‐ ចំពោះរូបវន្តបុគ្គល ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ គឺជាលទ្ធផលដែលបានមកពីការយក ចំនួនសរុបនៃប្រាក់ចំណូលក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធ កាត់កងនឹងចំណាយនិងទាយជ្ជទាននានា ដែល កំណត់ដោយអនុក្រឹត្យ តាមការស្នើសុំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
៤ ‐ វិធាននិងនីតិវិធី នៃការកំណត់ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ ត្រូវកំណត់ដោយប្រកាស របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
ឆ្នាំជាប់ពន្ធត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ ចំពោះនីតិបុគ្គល៖
ក ‐ ពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ត្រូវបានគណនាចេញពីលទ្ធផលគណនេយ្យ ដែល សម្រេចបានក្នុងឆ្នាំប្រតិទិននីមួយៗ។
ខ ‐ ចំពោះសហគ្រាសថ្មី ដែលចាប់ផ្ដើមអាជីវកម្មក្នុងពេលណាមួយនៃឆ្នាំប្រតិទិន លទ្ធផល គណនេយ្យត្រូវគិតចាប់ពីថ្ងៃដែលចាប់ផ្តើមប្រកបអាជីវកម្មមកទល់នឹងថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំប្រតិទិននោះ។
គ ‐ ប្រសិនបើមានលទ្ធផលគណនេយ្យច្រើនតៗគ្នា ក្នុងឆ្នាំប្រតិទិនណាមួយ លទ្ធ ផលគណនេយ្យទាំងឡាយត្រូវបូកបញ្ចូលគ្នាធ្វើជាមូលដ្ឋានគិតពន្ធលើប្រាក់ចំណូល។
ឃ ‐ សហគ្រាសដែលត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយនីតិបុគ្គលអនិវាសនជន អាចស្នើសុំ អនុវត្តឆ្នាំជាប់ពន្ធខុសពីឆ្នាំប្រតិទិន។
ង ‐ ចំពោះសហគ្រាស ដែលបញ្ឈប់សកម្មភាពអាជីវកម្ម លទ្ធផលគណនេយ្យចុង ក្រោយត្រូវគិត៖
→ ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែមករា រហូតដល់ថ្ងៃបញ្ឈប់សកម្មភាពជាស្ថាពរសម្រាប់ សហគ្រាស ដែលប្រើប្រាស់ឆ្នាំប្រតិទិនជាឆ្នាំជាប់ពន្ធ
→ ចាប់ពីដើមឆ្នាំជាប់ពន្ធចរន្តរហូតដល់ថ្ងៃបញ្ឈប់សកម្មភាពជាស្ថាពរសម្រាប់ សហគ្រាសដែលស្នើសុំអនុវត្តឆ្នាំជាប់ពន្ធខុសពីឆ្នាំប្រតិទិន។
២ ‐ ចំពោះរូបវន្តបុគ្គល ពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ត្រូវបានគណនាចេញពីប្រាក់ចំណូល សរុបដែលសម្រេចបានក្នុងឆ្នាំប្រតិទិននីមួយៗ។
ប្រាក់ចំណូលលើកលែងពន្ធត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ វៀរលែងតែមានបទប្បញ្ញត្តិផ្ទុយ ពន្ធលើប្រាក់ចំណូលមិនត្រូវអនុវត្តចំពោះ៖
ក ‐ ប្រាក់ចំណូលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឬប្រាក់ចំណូលស្ថាប័នរាជរដ្ឋាភិបាល។
ខ ‐ ប្រាក់ចំណូលរបស់៖
→ អង្គការណាមួយ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងនិងដំណើរការសម្រាប់គោលដៅ សុទ្ធសាធខាងសាសនា សប្បុរសធម៌ វិទ្យាសាស្ត្រ អក្សរសាស្ត្រ ឬអប់រំ និងគ្មានចំណែក ណាមួយនៃទ្រព្យឬប្រាក់ចំណូលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាផលប្រយោជន៍ឯកជន
→ សមាគមណាមួយ ក្នុងករណីដែលប្រាក់ចំណូលរបស់សមាគមនោះមិនត្រូវ បានប្រើប្រាស់ជាផលប្រយោជន៍ឯកជនរបស់អ្នកចូលហ៊ុនឬរូបវន្តបុគ្គល។
គ ‐ ភាគលាភ ដែលបានទទួលមកពីសហគ្រាសនិវាសនជន ក្នុងករណីដែល ប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់តាមមាត្រា២០ មាត្រា២៣ និងមាត្រា២៦នៃច្បាប់នេះ ត្រូវបានបង់រួច រាល់។
២ ‐ ក្នុងករណីប្រាក់ចំណូលដូចមានចែងក្នុងវាក្យខណ្ឌ ខ នៃកថាខណ្ឌទី១ នៃមាត្រា នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ឯកជនរបស់អ្នកចូលហ៊ុន ឬរូបវន្តបុគ្គល ប្រាក់ចំណូល ទាំងនោះត្រូវបានកំណត់ឱ្យ ជាប់ពន្ធឡើងវិញ។
៣ ‐ ក្នុងករណីអង្គការ ឬសមាគមដូចមានចែងក្នុងវាក្យខណ្ឌ ខ នៃកថាខណ្ឌទី១ នៃ មាត្រានេះមានសកម្មភាពខាងពាណិជ្ជកម្ម ឬឧស្សាហកម្ម ឬអាជីវកម្មផ្សេងទៀត ដែលមិន ទាក់ទិនដល់គោលដៅ ឬមុខងារ ជាមូលដ្ឋាននៃការលើកលែងពន្ធរបស់ខ្លួន ប្រាក់ចំណូល ដែលបានមកពីសកម្មភាពមិនទាក់ទិន ទាំងនោះត្រូវ ជាប់ពន្ធតាមមាត្រា២០នៃច្បាប់នេះ។
៤ ‐ វិធាន និងនីតិវិធីនៃការស្នើសុំលើកលែងពន្ធ ភាពបាត់បង់លក្ខណៈលើកលែងពន្ធ ត្រូវកំណត់ ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
១ ‐ ចំពោះក្រុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិ និងសម្ព័ន្ធអាជីវកម្ម ក្នុងការកំណត់ប្រាក់ចំណូល របស់ខ្លួនសម្រាប់ឆ្នាំជាប់ពន្ធណាមួយ សមាជិកម្នាក់ៗ ត្រូវគិតដាច់ដោយឡែកពីគ្នានូវ ចំ- ណែក រៀងៗខ្លួននៅក្នុងខ្ទង់ ចំណូល ចំណេញ ខាត ការកាត់កង ឥណទាន និងវិភាគ ទានសប្បុរសធម៌ក្នុងឆ្នាំនោះ។ សម្រាប់គោលដៅនេះ ខ្ទង់នីមួយៗត្រូវរក្សាចរិតលក្ខណៈ នៅដដែល ហើយត្រូវចាត់ទុកថាបានបែងចែកនៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធ ទោះបីជាមាន ឬគ្មានការ បែងចែកជាក់ស្ដែងក្តី។ ការខាតបង់ដែលត្រូវយោងទៅឆ្នាំបន្ទាប់នឹងត្រូវកំណត់ឡើងក្រោយ ពីបានបែងចែកខ្ទង់នានាហើយ។
២ ‐ វិធាន និងនីតិវិធីនៃការកំណត់ប្រាក់ចំណូលរបស់សមាជិកម្នាក់ៗ របស់ក្រុមហ៊ុន សហកម្មសិទ្ធិ និង សម្ព័ន្ធអាជីវកម្មត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និង ហិរញ្ញវត្ថុ។
ផ្នែកទី៣ ៖ ការកាត់កង
ការកាត់កងដែលអនុញ្ញាតត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ វៀរលែងតែបទប្បញ្ញត្តិ ដូចមានចែងក្នុងមាត្រា១២ ដល់មាត្រា១៨នៃច្បាប់នេះ ចំណាយដែល អនុញ្ញាតឱ្យកាត់កង រួមមាន ចំណាយសម្រាប់អាជីវកម្ម ដែលអ្នកជាប់ពន្ធ បានទូទាត់ឬត្រូវសងនៅក្នុងឆ្នាំ ជាប់ពន្ធដើម្បីប្រកបអាជីវកម្ម។
២ ‐ ថ្លៃឈ្នួល ការប្រាក់ ការប៉ះប៉ូវ ការទូទាត់ ឬកម្រៃនានា ដែលបានបើកឱ្យអ្នក ទទួលខុសត្រូវ ឬអភិបាលរបស់សហគ្រាស អ្នកចូលហ៊ុន ឬសមាជិករបស់ក្រុមហ៊ុនសហ កម្មសិទ្ធិ សមាជិកនៃគ្រួសារអ្នកជាប់ពន្ធ ឬបុគ្គលទាក់ទិនផ្សេងទៀត ក្នុងករណីមានភស្តុ តាងបញ្ជាក់ថា ការទូទាត់នោះបានអនុវត្តចំពោះការ បំពេញសេវាជាក់ស្ដែងហើយក្នុង កម្រិតសមហេតុសមផល។
៣ ‐ ប្រាក់ ដែលបានទូទាត់លើអគារថ្មី ឬទ្រព្យសកម្មដទៃទៀត ការកែលម្អជាប់លាប់ ឬ ការកែលម្អនានា ក្នុងនោះមានការប្រាក់ និងប្រាក់ពន្ធអាករដែលបានបង់ក្នុងរយៈពេល សាងសង់ ឬទិញចូល។ ទឹកប្រាក់នេះត្រូវកត់ត្រាចូលក្នុងគណនីទ្រព្យសកម្មដែលពាក់ព័ន្ធ ហើយត្រូវកាត់កងតាមការរំលស់ ដូចមាន ចែងក្នុងមាត្រា១៣ នៃច្បាប់នេះ។
៤ ‐ ចំណាយនានាធ្វើឡើងចំពោះបុគ្គលទាក់ទិននិវាសនជន ដែលមិនស្ថិតក្រោមរបប ស្វ័យប្រកាសមិនអនុញ្ញាតិឱ្យកាត់កងមុនការទូទាត់ជាក់ស្ដែងឡើយ។
៥ ‐ ធនាគារក្នុងស្រុក ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើសំវិធានធន សម្រាប់ឥណទេយ្យជាប់ សង្ស័យ ដើម្បីកំណត់ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ។
៦ ‐ ការកាត់កងចំណាយ របស់គម្រោងវិនិយោគមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ ដែល ទទួលបានតាមច្បាប់ស្តីពីវិនិយោគនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
៧ ‐ វិធាននិងនីតិវិធីនៃការកាត់កង់នានាត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
១ ‐ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យកាត់កងនូវចំណាយលើការប្រាក់ដែលអ្នកជាប់ពន្ធបានទូទាត់ ឬ ត្រូវសងនៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធដើម្បីប្រកបអាជីវកម្ម ប៉ុនែ្តមិនឱ្យលើសពីផលបូកនៃចំណូល ការប្រាក់របស់អ្នកជាប់ពន្ធ និង៥០(ហាសិប)ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលសុទ្ធក្រៅពីការប្រាក់ របស់អ្នកជាប់ពន្ធនៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធ។
២ ‐ ចំណូលសុទ្ធក្រៅពីការប្រាក់ គឺជាប្រាក់ចំណូលដុល ក្រៅពីចំណូលការប្រាក់ ដក ខ្ទង់ចំណាយនានាដែលអនុញ្ញាតឱ្យកាត់កង លើកលែងតែចំណាយការប្រាក់។
៣ ‐ វិធាន និង នីតិវិធីនៃការយោងទៅមុខនៃចំណាយការប្រាក់ ត្រូវកំណត់ដោយ ប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
១ ‐ លក្ខខណ្ឌនៃរំលស់ធម្មតានៃទ្រព្យរូបីមានដូចខាងក្រោម៖
ក ‐ ក្នុងការកំណត់ប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធ ការកាត់កងសម្រាប់រំលស់ត្រូវបានផ្ដល់ ឱ្យម្ចាស់ទ្រព្យរូបី ឬអ្នកជួលទ្រព្យរូបីក្នុងករណី ដែលអ្នកជួលទទួលខុសត្រូវលើហានិភ័យ ចំពោះការបាត់បង់ ឬការខូតខាតនៃទ្រព្យស្របតាមលក្ខខណ្ឌ ដែលកំណត់ដោយប្រកាស របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
ខ ‐ ទ្រព្យរូបីដែលអាចរំលស់បាន គឺទ្រព្យរូបីប្រើប្រាស់ក្នុងអាជីវកម្មដែលតែងតែបាត់បង់ តម្លៃដោយការប្រើប្រាស់ឬភាពហួសសម័យ។ ដីធ្លីមិនមែនជាទ្រព្យអាចរំលស់បានទេ។
គ ‐ ទ្រព្យរូបីទាំងអស់ត្រូវបានបែងចែកជាថ្នាក់និងវិធីរំលស់ដូចខាងក្រោម៖
→ ថ្នាក់១ : សំណង់នានា រួមបញ្ចូលទាំងអគារនិងរចនាសម្ព័ន្ធរបស់អគារ សំ- ណង់ដែលជាសមាសភាគរបស់អគារ ផ្លូវថ្នល់ ផ្លូវដែក នាវាដឹកជញ្ជូន ត្រូវធ្វើរំលស់ តាម វិធីរំលស់ស្មើភាគ
→ ថ្នាក់២ : កុំព្យូទ័រ ប្រព័ន្ធព័ត៌មានអេឡិចត្រូនិក ឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិក និង បរិក្ខារផ្ទុក ទិន្នន័យត្រូវធ្វើរំលស់តាមវិធីរំលស់ថយជាលំដាប់
→ ថ្នាក់៣ : រថយន្ត រថយន្តដឹកទំនិញ គ្រឿងសង្ហារិម និងបរិក្ខារការិយាល័យ ត្រូវធ្វើ រំលស់តាមវិធីរំលស់ថយជាលំដាប់
→ ថ្នាក់៤ : ទ្រព្យសកម្មរូបីដទៃទៀតត្រូវធ្វើរំលស់តាមវិធីរំលស់ថយជាលំដាប់
ឃ ‐ ការកាត់កងសម្រាប់រំលស់នៅក្នុងកថាខណ្ឌនេះ ត្រូវគណនាដោយផ្អែកលើ តម្លៃទ្រព្យ ក្រោយការកាត់កងទឹកប្រាក់រំលស់ពិសេសក្នុងកថាខណ្ឌទី២នៃមាត្រានេះ។
២ ‐ លក្ខខណ្ឌនៃរំលស់ពិសេសនៃទ្រព្យរូបីមានដូចខាងក្រោម៖
ក ‐ រំលស់ពិសេសគឺជាចំនួនដែលអាចកាត់កងក្នុងឆ្នាំទី១(មួយ)នៃការទិញ ឬនា ពេលក្រោយមកទៀតនៅឆ្នាំទី១(មួយ) នៃការដាក់ប្រើប្រាស់ទ្រព្យរូបី ដោយគម្រោងវិនិ យោគមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ ដូចមានចែងក្នុងវាក្យខណ្ឌខ នៃកថាខណ្ឌនេះ។ ចំនួន ដែល អាចកាត់កងបាននេះស្មើនឹង៤០(សែសិប)ភាគរយនៃតម្លៃមូលធននៃទ្រព្យរូបីថ្មី ឬ ទ្រព្យរូបីប្រើប្រាស់រួច ដែលបានដាក់ប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតកម្ម និងការកែច្នៃ ដែលនឹង កំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។ រំលស់ពិសេសនឹងកាត់ បន្ថយនូវតម្លៃមូលធននៃទ្រព្យរូបី ដែលអាចប្រើប្រាស់សម្រាប់ការរំលស់ ធម្មតាតាម កថាខណ្ឌទី១នៃមាត្រានេះ។
ខ ‐ រំលស់ពិសេសនៃទ្រព្យរូបីនឹងត្រូវបានយកមកកាត់កង ដើម្បីកំណត់ប្រាក់ចំណូលជាប់ ពន្ធរបស់គម្រោងវិនិយោគមានលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឆ្នាំជាប់ពន្ធ ប្រសិនបើ អ្នកវិនិយោគមិនជ្រើសយកការប្រើប្រាស់សិទ្ធិទទួលរយៈពេលលើកលែងពន្ធ ដូចមាន ចែងក្នុងកថាខណ្ឌទី៣នៃមាត្រា២០នៃច្បាប់នេះ។
គ ‐ ទ្រព្យរូបីដែលបានទទួលនូវការកាត់កងរំលស់ពិសេស ត្រូវដាក់ប្រើប្រាស់យ៉ាងតិចបំ ផុត៤(បួន)ឆ្នាំជាប់ពន្ធ បន្ទាប់ពីឆ្នាំជាប់ពន្ធដែលរំលស់ពិសេសត្រូវបានកាត់កង។ ប្រសិន បើទ្រព្យរូបីនោះត្រូវបានឈប់ប្រើប្រាស់មុនរយៈពេលនេះ គម្រោងវិនិយោគមានលក្ខ ណសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវកត់ត្រាបញ្ចូលក្នុងប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធវិញនូវចំនួនមួយស្មើ នឹងទឹកប្រាក់រំលស់ពិសេសដែលបានកាត់កងកាត់បន្ថយដោយចំនួនមួយស្មើនឹង ២(ពីរ) ភាគរយនៃ ទឹកប្រាក់រំលស់ពិសេសដែលបានកាត់កងសម្រាប់ខែនីមួយៗឬចំណែកនៃ ខែដែលទ្រព្យនោះត្រូវបានដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់។ ចំនួននេះនឹងមិនប៉ះពាល់តម្លៃពិតគណ នេយ្យនៃទ្រព្យរូបីសម្រាប់ការកំណត់ផលចំណេញពីមូលធនជាប់ពន្ធ តាមមាត្រា៧ នៃ ច្បាប់នេះឡើយ។
៣ ‐ វិធាននិងនីតិវិធីនៃការធ្វើរំលស់ទ្រព្យរូបីត្រូវកំណត់ ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង សេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
១ ‐ អ្នកជាប់ពន្ធត្រូវធ្វើរំលស់ទ្រព្យអរូបី ដែលមានជាអាទិ៍ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល គំនូរឧស្សាហកម្ម វិញ្ញាបនបត្រម៉ូដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ ម៉ាកឬពាណិជ្ជនាម សិទ្ធិអាជីវកម្មដែលមានអាយុកាលមានកំណត់ និងទ្រព្យសកម្មរយៈពេលវែងផ្សេងៗទៀត ត្រូវធ្វើវិធីរំលស់ ស្មើភាគទៅតាមអាយុកាលរបស់ទ្រព្យនីមួយៗ។ ប្រសិនបើអាយុកាលនៃទ្រព្យអរូបីមិនអាចកំណត់បាន រំ លស់ប្រចាំឆ្នាំត្រូវអនុវត្តតាមវិធីរំលស់ស្មើភាគក្នុងរយៈពេល១០(ដប់)ឆ្នាំ។
១ ‐ វិធាននិងនីតិវិធីនៃការធ្វើរំលស់ទ្រព្យអរូបីត្រូវកំណត់ ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
រំលស់កសិកម្មនិងធនធានធម្មជាតិត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ កសិកម្មរយៈពេលវែង(ទ្រព្យសកម្មជីវសាស្ត្រ) ត្រូវប្រើវិធីរំលស់ស្មើភាគ៖
ក ‐ ដំណាំកសិកម្ម: ត្រូវកត់ត្រាបង្គរទៅក្នុងគណនីទ្រព្យសកម្មជីវសាស្ត្រ នូវចំណាយនានា ក្នុងការអភិវឌ្ឍ ចំណាយពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ជាមួយការដាំដុះ រួមទាំងចំណាយការប្រាក់ទាក់ ទិននឹងការអភិវឌ្ឍនិងការដាំដុះនិងចំណាយរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលបម្រើឱ្យការ ដាំដុះ។
ខ ‐ ការចិញ្ចឹមសត្វ: ត្រូវកត់ត្រាបង្គរទៅក្នុងគណនីទ្រព្យសកម្មជីវសាស្ត្រ នូវចំណាយនានា ក្នុងការអភិវឌ្ឍ ចំណាយពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ជាមួយនឹងការចិញ្ចឹមសត្វ រួមទាំងចំណាយការ ប្រាក់ទាក់ទិននឹងការអភិវឌ្ឍនិងការចិញ្ចឹមសត្វ និងចំណាយរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលបម្រើឱ្យការចិញ្ចឹមសត្វ។
២ ‐ រំលស់ធនធានធម្មជាតិត្រូវបានកំណត់ដូចខាងក្រោម៖
ក ‐ ត្រូវកត់ត្រាបង្គរទៅក្នុងគណនីទ្រព្យសកម្មនូវចំណាយនានាក្នុងការរុករកនិងអភិវឌ្ឍន៍ ក្នុងនោះមានទាំងការប្រាក់ដែលជាប់ទាក់ទិននឹងចំណាយនោះផង។
ខ ‐ ទឹកប្រាក់រំលស់លើធនធានធម្មជាតិក្រៅពីរ៉ែនិងប្រេងកាត ដែលត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យកាត់ កងនៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធណាមួយ ត្រូវគណនាដោយយកសមតុល្យនៃគណនីធនធានធម្ម ជាតិទៅគុណនឹងផលចែករវាងបរិមាណដែលបានផលិតចេញអំពីធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងឆ្នាំ និងចំនួនប៉ាន់ស្មាននៃផលិតផលសរុបដែលអាចទាញយកបានពីធនធាននោះ។ នីតិវិធីនៃការកំណត់ចំនួនប៉ាន់ស្មាននៃផលិតផលសរុបត្រូវកំណត់ដោយអនុក្រឹត្យតាម ការស្នើសុំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
១ ‐ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យកាត់កងនូវវិភាគទានសប្បុរសធម៌ ដែលបានបរិច្ចាគឱ្យអង្គការនានា ដូច មានចែងក្នុងមាត្រា៩នៃច្បាប់នេះ ប៉ុន្ដែមិនត្រូវឱ្យលើសពី៥(ប្រាំ)ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលជាប់ពន្ធមុនពេល កាត់កងវិភាគទានសប្បុរសធម៌ទាំងនោះឡើយ។
២ ‐ លក្ខណវិនិច្ឆ័យនៃវិភាគទានសប្បុរសធម៌ត្រូវកំណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
ក្នុងករណី ដែលមានការខាតបង់នៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធណាមួយ ការខាតបង់នោះត្រូវចាត់ជាបន្ទុក សម្រាប់ឆ្នាំជាប់ពន្ធបន្ទាប់ ហើយត្រូវកាត់កងពីប្រាក់ចំណូលសម្រេចបាននៅក្នុងឆ្នាំជាប់ពន្ធបន្ទាប់នោះ។ បើ ប្រាក់ចំណូលនេះមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់កាត់កងជាស្ថាពរទេ ចំណែកនៃការខាតបង់ដែលនៅសេសសល់ ត្រូវយោងទៅកាត់កងនៅឆ្នាំជាប់ពន្ធបន្តបន្ទាប់រហូតដល់ឆ្នាំជាប់ពន្ធទី៥(ប្រាំ)។ នៅពេលណាដែលការខាត បង់មានលើសពី១(មួយ)ឆ្នាំ មាត្រានេះត្រូវអនុវត្តចំពោះការខាតបង់ទាំងឡាយតាមលំដាប់ដែលការខាតបង់ បានកើតឡើង។
១ ‐ ក្នុងករណីសហគ្រាសចាប់ពី២(ពីរ)ឡើងទៅ ទោះបីជាបានបង្កើតឬរៀបចំឡើងនៅក្នុងឬក្រៅ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយដែលស្ថិតក្រោមកម្មសិទ្ធិរួមគ្នា ក្នុងករណីចាំបាច់រដ្ឋបាលសារពើពន្ធអាចធ្វើ ការ បែងចែកប្រាក់ចំណូលដុល ប្រាក់កាត់កង ឬអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗក្នុងចំណោមបុគ្គលទាក់ទិន ដើម្បី ទប់ស្កាត់ការចៀសវាងពន្ធ ឬគេចវេះពន្ធ ឬដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យបានច្បាស់លាស់នូវ ប្រាក់ចំណូលក្នុង ចំណោមបុគ្គលទាក់ទិននោះ។
២ ‐ សម្រាប់គោលដៅនៃមាត្រានេះ៖
ក ‐ សហគ្រាសចាប់ពី២(ពីរ)ឡើងទៅ ត្រូវស្ថិតក្រោមកម្មសិទ្ធិរួមគ្នា ប្រសិនបើមានបុគ្គល ណាម្នាក់មានកម្មសិទ្ធិចាប់ពី២០(ម្ភៃ)ភាគរយឡើងទៅលើតម្លៃឬភាគកម្មនៅក្នុងដើម ទុនផ្ទាល់របស់សហគ្រាសនីមួយៗ។
ខ ‐ ការបែងចែកប្រាក់ចំណូលទៅឱ្យគ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍ របស់អ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជន នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវរាប់បញ្ចូលផងដែរនូវចំណូលពីការផ្គត់ផ្គង់ទំនិញ ឬ សេវាដូចគ្នា ឬប្រហាក់ប្រហែលនឹងសកម្មភាពអាជីវកម្មរបស់គ្រឹះស្ថានអចិន្ត្រៃយ៍ ដែល អ្នកជាប់ពន្ធអនិវាសនជនបានផ្គត់ផ្គង់នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
៣ ‐ វិធាននិងនីតិវិធីនៃការបែងចែកប្រាក់ចំណូលនិងការកាត់កងក្នុងចំណោមអ្នកជាប់ពន្ធត្រូវកំ ណត់ដោយប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
សម្រាប់គោលដៅនៃបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីពន្ធលើប្រាក់ចំណូល ចំណាយដែលមិនអនុញ្ញាតឱ្យកាត់កង មានដូចខាងក្រោម៖
១ ‐ ចំណាយលើសកម្មភាពទាំងឡាយដែលជាទូទៅចាត់ទុកជាការកម្សាន្ត ការសម្រាកលំហ ការ ទទួលភ្ញៀវ ឬការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយណាមួយដែលទាក់ទិននឹងសកម្មភាពទាំងនេះ។
២ ‐ ចំណាយសម្រាប់ការរស់នៅផ្ទាល់ខ្លួនឬក្រុមគ្រួសារ លើកលែងតែអត្ថប្រយោជន៍បន្ថែមជា ប្រាក់ ឬជាវត្ថុដែលប្រាក់ពន្ធត្រូវបានកាត់ទុកតាមបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីពន្ធលើប្រាក់បៀវត្ស។
៣ ‐ ប្រាក់ពន្ធដែលបទប្បញ្ញត្តិស្តីពីពន្ធលើប្រាក់ចំណូលបានកំណត់ និងពន្ធកាត់ទុក ដែលបទប្ប ញ្ញត្តិស្តីពីពន្ធលើប្រាក់បៀវត្សបានកំណត់។
៤ ‐ ការខាតបង់លើការលក់ឬដោះដូរទ្រព្យសម្បត្តិ ទោះបីដោយផ្ទាល់ឬប្រយោលក្តីរវាងបុគ្គល ទាក់ទិន។
៥ ‐ ចំណាយនានា វៀរលែងតែចំណាយដែលកើតមានឡើង ហើយអ្នកជាប់ពន្ធអាចបញ្ជាក់ ច្បាស់លាស់នូវចំនួនទឹកប្រាក់និងគោលដៅអាជីវកម្ម។
ផ្នែកទី៤ ៖ អត្រាពន្ធនិងប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់
ផ្នែកទី៥ ៖ ពន្ធអប្បបរមា
ផ្នែកទី៦ ៖ ពន្ធកាត់ទុកនិងប្រាក់រំដោះពន្ធលើប្រាក់ចំណូល
ផ្នែកទី៧ ៖ កាតព្វកិច្ចរបស់អ្នកជាប់ពន្ធ
ផ្នែកទី៨ ៖ ប្រភពប្រាក់ចំណូល
ផ្នែកទី៩ ៖ គណនាប្រាក់ពន្ធប្រចាំឆ្នាំត្រូវបង់
ប្រាក់៖
១ ‐ វៀរ
ក ‐ ប្រា
ខ ‐ ប្រា
→ អង្គកាន